Archive | Декабрь 2023

Ամփոփիչ աշխատանք

Ամփոփիչ աշխատանք

1. Ո՞ր ուժն է կոչվում առանձգականության ուժ:

Այն ուժը, որն առաջանում է մարմնի դեֆորմացիայի ժամանակ և աշխատում է վերականգնել մարմնի սկզբնական ձևն ու չափերը, կոչվում է առաձգականության ուժ:Ե՞րբ են առաջանում մարմինների ձևափոխություն:

2. Ե՞րբ են առաջանում մարմինների ձևափոխություն:

Երբ որ նրա վրա ազդում է ուժ։

3.  Ուժի չափման միավորը ի՞նչպես է կոչվում:

Ուժի չափման միավորը Նյուտոնն է (1 Ն):

4. Ի՞նչ տառով են նշանակում ուժը:

Ուժը նշանակում են F տառով։

5. Ո՞ր դեպքում է կատարվում մեխանիկական աշխատանք:

երբ մարմնի վրա ուժ է ազդում, և մարմինը տեղափոխվում է

6. Ինչի՞ց է կախված մեխանիկական աշխատանքի մեծությունը:

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնի վրա ազդող ուժի և նրա ուղղությամբ մարմնի անցած ճանապարհի արտադրյալին, կոչվում է ուժի կատարած մեխանիկական աշխատանք (կամ պարզապես աշխատանք):

7. Էներգիայի ի՞նչ տեսակներ են ձեզ հայտնի:

Ջերմային էներգիա

Էլեկտրական էներգիա

. Միջուկային էներգիա 

Քիմիական էներգիա

. Ճառագայթային էներգիա

8. Ի՞նչպես են կենդաները և բույսերը ստանում օրգանական նյութեր:ն —

Օրգանական նյութերը ստանում են ածխաթթու գազից և արևի ճառագայթից։

9. Ո՞ր էներգիան է կոչվում ճառագայթային:-

Այն էներգիան որը ծախսվում է երկրագնդի տաքացման համար։

10. Էլեկտրական էներգիայի ի՞նչ փոխակերպումներ են ձեզ հայտնի: —

Օրինակ վառելանյութերի այրումից առաջացող ջերմային էներգիան: 

11. Ի՞նչ գիտեք ատոմային <միջուկային>էներգիայի մասին:

Միջուկային էներգիան անջատվում է որոշ նյութերի (ուրան, պլուտոնիում) ատոմային միջուկների ճեղքման ընթացքում: Ատոմային էլեկտրակա-յաններում  այդ էներգիայի հաշվին էլեկտրաէներգիա է արտադրվում: Ատոմային էլեկտրակայան գործում է նաև Հայաստանում՝ Մեծամորի ատոմային էլեկտրակայանը:

12. Ի՞նչ էներգիա է անհրաժեշտ կենդանի օրգանիզմներին:

Կենդանիներին հարկավոր է Ջերմային Էներգիան։

Թագավորության հզորացումը

Թագավորության հզորացումը

Իշպուինի արքան։ Ասորեստանի նվաճողական քաղաքականությունը գնալով ավելի սպառնալի էր դառնում։ Դրա դեմ անհրաժեշտ էր պայքարել համատեղ ուժերով։ Մի կողմից՝ ընդհանուր թշնամուց վտանգը, մյուս կողմից՝ Հայկական լեռնաշխարհի բնակիչների ազգակցությունն արագացրին ողջ Հայաստանը մեկ միասնական պետության մեջ համախմբելու գործընթացը։

Սարդուրի 1-ին հաջորդեց նրա որդի Իշպուինին (Ք․ա․ մոտ 825-810 թթ․)։ Վանի թագավորության հզորացման և ողջ Հայաստանի միավորման գործում կարևոր դեր խաղացին Իշպուինի արքայի սկսած և նրա որդի Մենուայի կողմից շարունակված բարեփոխումները։

Հատկապես կարևոր էրն ռազմական բարեփոխումները։ Հասարակ ժողովրդից կազմավորված նախկին աշխարհազորը փոխարինվեց արհեստավարժ, ըստ զորատեսակների բաժանված բանակով։ Անցկացվեց զորքի վերազինում։ Ստեղծվեց ամրոցների մեծ ցանց։

Բացառիկ նշանակություն ուներ կրոնական բարեփոխումը։ Ողջ պետության համար ստեղծվեց միասնական դիցարան։ Դա արձանագրվել է «Մհերի դուռ» կոչվող ժայռի վրա՝ Վանի մոտ։

Կարևոր էր նաև տեղական սեպագրի ստեղծումը (մինչ այդ օգտագործվում էր ասորեստանյան սեպագիրը ասուրերեն)։

Այդ բարեփոխումների շնորհիվ երկիրն ամրապնդվեց և ուժեղացավ։ Զգալիորեն ընդլայնվեցին թագավորության սահմանները։ Իշպուինիի օրոք թագավորությանը միացվեց սահմանակից Մանա երկիրը, Արդինի- Մուսասիր քաղաքը։ Վերջինս դարձավ գերագույն աստված Խալդիի պաշտամունքի գլխավոր կենտրոնը։

Երկրի հզորացումը Մենուա արքայի օրոք։ Մենուայի գահակալության շրջանում (Ք․ա․ 810-786 թթ․) Վանի թագավորությունը ավելի է հզորանում։ Դրան նպաստեց երկրի տնտեսական առաջընթացը։ Վանա լճի արևելքում կառուցվեց 72 կմ երկարությամբ ջրանցք, որը ժողովրդի մեջ հայտնի է «Շամիրամի ջրանցք» անունով։

Մենուա արքայի հաղթարշավների շնորհիվ Հայկական լեռնաշխարհի մեծագույն մասը միավորվում է մեկ կենտրոնացված պետության մեջ։ Իսկ Հայաստանի հյուսիսային շրջանների իշխանությունները ընդունում են նրա գերիշխանությունը և պարտավորվում վճարել հարկեր։

Մենուա արքան իր գերիշխանությունն է հաստատում Ուրմիա լճի ավազանից շատ հարավ և Եփրատ գետից արևմուտք։ Նա նաև վերահսկողություն է սահմանում Զագրոսյան լեռներով դեպի արևելք և դեպի Փոքր Ասիա տանող գլխավոր ճանապարհների վրա։ Մենուան հաղթանակներ է տանում Առաջավոր Ասիայի այդ ժամանակվա հզոր տերության՝ Ասորեստանի նկատմամբ։ Այս ամենի արդյունքում Վանի թագավորությունը վերածվեց տարածաշրջանի հզոր պետության։

Հարցեր և առաջադրանքներ

1․ Ի՞նչ գործոններ նպաստեցին Հայաստանը մեկ միասնական պետության մեջ համախմբելուն։

Ասորեստանի նվաճողական քաղաքականությունը գնալով ավելի սպառնալի էր դառնում։ Դրա դեմ անհրաժեշտ էր պայքարել համատեղ ուժերով։ Մի կողմից՝ ընդհանուր թշնամուց վտանգը, մյուս կողմից՝ Հայկական լեռնաշխարհի բնակիչների ազգակցությունն արագացրին ողջ Հայաստանը մեկ միասնական պետության մեջ համախմբելու գործընթացը։

2․ Շարադրեք Իշպուինի արքայի օրոք սկսված և Մենուայի օրոք շարունակված բարեփոխումների մասին։

Սարդուրի 1-ին հաջորդեց նրա որդի Իշպուինին (Ք․ա․ մոտ 825-810 թթ․)։ Վանի թագավորության հզորացման և ողջ Հայաստանի միավորման գործում կարևոր դեր խաղացին Իշպուինի արքայի սկսած և նրա որդի Մենուայի կողմից շարունակված բարեփոխումները։

3․ Ի՞նչ գիտեք Արդինի-Մուսասիրի մասին։

Այդ բարեփոխումների շնորհիվ երկիրն ամրապնդվեց և ուժեղացավ։ Զգալիորեն ընդլայնվեցին թագավորության սահմանները։ Իշպուինիի օրոք թագավորությանը միացվեց սահմանակից Մանա երկիրը, Արդինի- Մուսասիր քաղաքը։ Վերջինս դարձավ գերագույն աստված Խալդիի պաշտամունքի գլխավոր կենտրոնը։

4․ Ո՞վ է կառուցել «Շամիրամի ջրանցքը», ինչ գիտեք այդ մասին։

Մենուայի գահակալության շրջանում (Ք․ա․ 810-786 թթ․) Վանի թագավորությունը ավելի է հզորանում։ Դրան նպաստեց երկրի տնտեսական առաջընթացը։ Վանա լճի արևելքում կառուցվեց 72 կմ երկարությամբ ջրանցք, որը ժողովրդի մեջ հայտնի է «Շամիրամի ջրանցք» անունով։

5․ Ներկայացրեք Մենուա արքայի գերիշխանության սահմանները։

Մենուա արքան իր գերիշխանությունն է հաստատում Ուրմիա լճի ավազանից շատ հարավ և Եփրատ գետից արևմուտք։ Նա նաև վերահսկողություն է սահմանում Զագրոսյան լեռներով դեպի արևելք և դեպի Փոքր Ասիա տանող գլխավոր ճանապարհների վրա։ Մենուան հաղթանակներ է տանում Առաջավոր Ասիայի այդ ժամանակվա հզոր տերության՝ Ասորեստանի նկատմամբ։

Դասարանական առաջադրանքեր

591. Համեմատե՛ք թվերը.
ա) (–5) · 0 < 4,

բ) (7 · 0) · (–9) > –2,

գ) –100 < 100 · (–3) · 0,

դ) 8 > 37 · (0 · 20)։

592. Գտե՛ք արտադրյալը.
ա) 16 · (–3) · 6= -288

բ) (–8) · (–4) · 3 = +490

գ) 14 · (–5) · (–7) = +490

դ) (–15) · 17 · (–2) = +510

զ) 8 · (–1) · 0 = 0

603. Հաշվե՛ք.
ա) | – 4 – *|, եթե աստղանիշի փոխարեն գրված լինի –3 թիվը,

|-4 – -3| =1
բ) |5 – * – 8|, եթե աստղանիշի փոխարեն գրվի –9 թիվը,

|5 – -9 – 8|=6
գ) |* – 2| + |* – (–1)|, եթե աստղանիշի փոխարեն գրվի 6 թիվը

|6 – 2| + | 6 – (-1)|=11

604. Տրված են –7 և +5 թվերը։ Գտե՛ք նրանց տարբերության բացարձակ
արժեքը և նրանց բացարձակ արժեքների տարբերությունը։

-7-5=-12

|-12|=12

Բացարձակ արժեքների տարբերությունը։ 2

Պատ․12 և 2

Առաջին ուսումնական շրջանի հաշվետվություն

 Երբ Արևելյան դպրոցից տեղափոխվեցի Միջին դպրոց,ես ծանոթացա Ընկ․Տաթևի հետ,նա իմ սիրած լավագույն ուսուցչուհիներից է, որը շատ մեծ տպավորություն թողեց ինձ վրա։Ես շատ սիրեցի նրան և մեծ հաճույքով եմ կատարում նրա դասերը։Սկսեցի ինքնուրույն շարադրել իմ մտքերը։Եվ ուշադիր լսելով և հետևելով նրան շատ բան սովորեցի։Այս չորս ամսվա ընթացքում կարդացել եմ Շեքսպիրի ,,Ռոմեո և Ջուլիետ,,  ,,Ամռան  գիշերվա երազ,, և Քրիստինե Նյոստլինգեր ,,Կոնրադը կամ պահածոյի տուփից դուրս եկած տղան,,,

Իմ ամենասիրած շարադրությունը դա ,,Իմ սիրտը,, թեմայով շարադրությունն է, որտեղ նկարագրում և ներկայացնում եմ կյանքի սերն ու իմաստն։

Կցանկանայի երրորդ ուսումանական շրջանում լինել ավելի պարտաճանաչ,  ունենալ պատասխանատվության մեծ զգացում և մեկս մյուսին զիջող, նաև կուզենամ գրադարան գնալու տեղը դտենք ֆիլմեր և ամփոփենք մեր դիտած ֆիլմերը։

Պատրաստվում ենք Ուրբաթ-համերգին։

Երգեր ՝

Բասեն բարի

Բասեն բարի, Բասեն բարի,

Հա՛յ Նուբարի, ջա՛ն Նուբարի,

Տղա՛, արի, բռնե, պարի,

 Հա՛յ Նուբարի, ջա՛ն Նուբարի, Նուբարի:

 Բասեն բարի, Բասեն բարի,

Հա՛յ Նուբարի, ջա՛ն Նուբարի,

 

Աղջի, արի, բռնե, պարի,

Հա՛յ Նուբարի, ջա՛ն Նուբարի, Նուբարի:

 Երկու գնա, երեք արի,

Հա՛յ դոմբարի, ջա՛ն դոմբարի,

 Տղա, արի, բռնե, պարի,

Հա՛յ դոմբարի, ջա՛ն դոմբարի, դոմբարի:

Արի՝ խաղանք էս դոմբարին,

Բասեն բարի, Բասեն բարի,

 Ինչքան ուրախ է էս տարին,

Հա՛յ դոմբարի, ջա՛ն դոմբարի, դոմբարի։

Բացատրել բառերը՝ Բասեն,նուբար,դոմբարի,

Բասեն-գավառ,

Նուբար-տարվա առաջին պտուղը՝ միրգը, երախայրիք:

Դոմբարի-թմբկահարել,

Ներկայացնել ստեղծագործության բովանդակությունը։

Երգի մեջ ներկայացվում է նոր տարին,ուրախությունը,և տարվա առաջին պտուղը

Նոր տարի

Երնեկ թե այս նոր տարին
Վերջ տար հայի ցավերին,
Չարը կորչեր ու բարին
Բուն դներ մեր սրտերին:
Երնեկ թե այս նոր տարին
Ազատ շնչեր Հայաստան,
Եվ շուրջ Մասիս մեր սարին
Փայլեին արտ անդաստան:
Հայե՛ր, երբեք չերկմտիք,
Կկատարվի այս ամեն,
Եթե իսպառ մենք հանենք
Փոքրոգություն մեր սրտեն:
Երնեկ թե այս նոր տարին
Վերջ տար հայի ցավերին,
Չարը կորչեր ու բարին
Բուն դներ մեր սրտերին:
Երնեկ թե այս նոր տարին
Ազատ շնչեր Հայաստան,
Եվ շուրջ Մասիս մեր սարին
Փայլեին արտ անդաստան:

1. Մգեցված բառերը բացատրիր։

Արտ-Մշակելի հող՝ որտեղ ցանում են ընդեղեններ:

Անդաստան-Դաշտ, արտեր, հանդ:

Չերկմտիք-Չտարակուսել, չկասկածել:

Փոքրոգություն-Նեղսրտություն, տմարդություն, ճղճիմություն, գծծություն, վեհերոտություն,

2. Ո՞վ է այս ստեղծագործության հեղինակը։ Փնտրի՛ր համացանցում։

Նոր տարի (Ռափայել Պատկանյան)

Լրացուցիչ աշխատանք  (տանը)

Լրացուցիչ աշխատանք  (տանը)

1. Տրված արմատների կրկնությամբ բառեր կազմի՛ր: Բառերի մեջ այդ արմատների գրությանն ուշադրություն դարձրո՛ւ:

Օրինակ՝

բըրդ-բրդբրդել:

Մըրթ-մրթմրթալ,

Կըրթ-կրթկրթալ,

Սըրթ-սրթսրթալ,

Կըռ-կռկռալ,

Մըռ-մռմռալ,

Բըռ-բռբռալ,

  2. Ընդգծված բաղադրյալ բառերը փոխարինի՛ր բառակապակցություններով:

Մարգարտահատիկները (մարգարիտի հատիկները) տարբեր մեծության են լինում: Աշխարհում ամենամեծը (ամենից մեծը) լոնդոնյան (լոնդոնի) թանգարանի մեծահռչակ ութսունհինգ գրամանոց (գրամ քաշով) մարգարիտն է:

Համպարը թանկարժեք ( թանկ արժեք ունեցող) նյութ է, որը գործածվում է լավագույն օծանելիքների արտադրության մեջ: Դա սևավուն (սև գույնի), քարանման (քարի նման) նյութ է, որը միայն կաշալոտի աղիներում է լինում: Դա մեծ մասամբ հանում են տեգահար (տեգով հարված) կաշալոտի աղիներից, բայց երբեմն ծովափին էլ կարող են գտնել:

Աշխատանք դասարանում

Աշխատանք դասարանում

1.Տրված բաղադրյալ բառերը բաժանի՛ր բառակազմական միավորների:

Ա. Մարդանման-մարդ+ա+նման, մեծատուն-մեծ+ա+տուն, սառնասիրտ-սառն+ա+սիրտ, ընկերասեր-ընկեր+ա+սեր, գործընկեր-գործ+ընկեր:

Բ. Նմանություն-նման-ություն, տնակ-տն-ակ, սառնության-սառն-ության, սրտիկ-սրտ-իկ, ընկերանալ-ընկեր-ան_ալ, սիրել-սիր-ել, գործիք-գործ-իք, գործիքային-գործ-իք-ային, գործիքավորել-գործ-իք-ավոր-ել։

2.Պարզի՛ր, թե Ա և Բ բառախմբերը կազմության ինչ տարբերություն ունեն: Այդ բառախմբերը լրացրո՛ւ:

Ա. Հրակարմիր, ջերմաստիճան, կիսագունդ, արևափայլ, …:

Բ. Հրեղեն, կարմրավուն, ջերմոց, ջերմային, ջերմոցային, աստիճանական, կիսատ, գնդակ, անփայլ, …:

Ա խմբում բարդ բառեր են, իսկ Բ խմբում ածանցավոր։

3.Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր բաղադրյալ բառերով:

Խիտ սաղարթներ ունեցող-սաղարթախիտ,

գեղեցիկ քանդակված-գեղաքանդակ,

նուրբ ճաշակով-նրբաճաշակ,

լեռնային աշխարհ-լեռնաշխարհ,

բարձր գագաթ ունեցող-բարձրագագաթ,

թմբուկ խփել-թմբկահար,

սարսափ ազդող-սարսափազդու,

ասֆալտով պատված-ասֆալտապատ,

դանդաղ սահող-դանդաղասահ,

քաղաքին հատուկ-քաղաքային։

18.12.2023թ-Ամբողջ թվերի բազմապատկումը

587. Հաշվե՛ք.

ա) (–3) · (–7) = +21

գ) (–1) · (–20) = +20

ե) (–8) · (–9) = +72

բ) (+3) · (+4) = 12

դ) (+8) · (+5) = 40

զ) (+11) · (+15) = 165

588. Հաշվե՛ք.

ա) (–8) · (+16) = -128

գ) (+17) · (–4) = -68

ե) (–1) · (+1) = -1

է) (+20) · (–18) = -360

բ) (–7) · (+5) = -35

դ) (+21) · (–6) = -126

զ) (–1) · (+7) = -7

ը) (+15) · (–60) = -900

589. Կատարե՛ք ամբողջ թվերի բազմապատկում.

ա) (–4) · (–5) = +20

գ) (+32) · (–6) = -192

ե) (+1) · (+23) = 23

է) (–19) · (+7) = -133

բ) (–8) · 0 = 0

դ) 0 · (–1) = 0 

զ) (+14) · (–25) = -350

ը) (–10) · (+12) = -120

590. Առանց բազմապատկում կատարելու համեմատե՛ք.
ա) (–5) · (–7) > 0,

բ) (–8) · (+6) < 0,

գ) (+16) · (–5) < 0,

դ) (+3) · (+9) > (+8) · (–7),

ե) (–14) · (–12) > (–10)   · (+2),

զ) (+20) · (–1) < (–6) · (–3)։

600. Ինչպե՞ս կփոխվի երկու ամբողջ թվերի տարբերությունը, եթե՝
ա) նվազելիից հանենք –5, կմեծանա հինգով,
բ) նվազելիին գումարենք –7, կփոքրանա յոթով,
գ) հանելիից հանենք –2, կփոքրանա երկուսով,
դ) հանելիին գումարենք –3։ կմեծանա երեքով,

601. Լրացրե՛ք աղյուսակը` դատարկ վանդակներում գրելով սյունակում
նշված թվերի տարբերության բացարձակ արժեքը.

8

2

-1

-3

11

0

5

3

9

4

-11

7

-6

0

5

-7

— 5

8

4

6

5